برطرف کردن مشکل شکست صدا

برطرف کردن مشکل شکست صدا

توسط علیرضا پوراستاد آموزش صداسازی, مقالات آموزشیدر 17 اسفند 1398

برطرف کردن مشکل شکست صدا :

شکست در صدای خوانندگی، یکی از مشکلاتی است که بیشتر خوانندگان سعی می‌کنند از آن جلوگیری کنند. یک صدای سالم و بی نقص دغدغۀ اصلی هر خواننده‌ای است. برای اینکه یک خواننده صدای خوبی داشته باشد، مهم نیست که صدایش چقدر شگفت انگیز است، صدا باید سالم باشد و مراقبت از آن ضروری است و این باعث می‌شود صحبت کردن و آواز خواندن خواننده، گوشنواز باشد. صدای خوب بسیار با ارزش است و در صورت آسیب‌دیدگی، به راحتی قابل تعمیر یا جایگزینی نیست. بنابراین، ما باید با دقت و به خوبی از صدایمان مراقبت کنیم و مبانی سلامت صدا را رعایت کنیم.

مشکلات شکست صدا در صداسازی و خوانندگی :

اگر خواننده سعی داشته باشد قدری بالاتر بخواند، مشکلی که با آن روبرو می‌شود، شکست صداست. این مشکل معمولا وقتی رخ می‌دهد که انتقال به گام بالاتراز گام قبل، به نرمی انجام نشود. خواندن در دامنۀ میانی صدا معمولا مشکل ساز نیست. ولی خواندن در قسمت‌های پایین نیاز به استفاده از چست ویس دارد، در حالی که قسمت‌های بالای صدا نیاز به استفاده از هد ویس یا گاهی صدای میکس دارند. بنابراین هنگام خواندن باید بین چست ویس به صدای میکس یا هد ویس، انتقال صورت بگیرد. برعکس آن هم صدق می کند.

دلایل احتمالی شکست صدا در صداسازی و خوانندگی :

هماهنگی عضلات

تعادل عضلانی یکی از دلایلی است که باعث شکست صدا در نت‌های بالا بین دو رجیستر می‌شود. این بدان معنی است که هنگام اجرای نت‌های بالاتر، عضلات، تاثیر بیش از حد بر کنترل چست ویس ما دارند. ماهیچه‌های ما از یک نقطه به بعد قادر به کشش بیشتر نیستند و در نتیجه قطع یا تغییر ناگهانی نت‌ها به وجود می‌آید.

جریان هوای مسدود شده

داشتن هوای زیاد در تارهای صوتی می‌تواند باعث ایجاد تنش و فشار شود. از طرف دیگر، عدم وجود مقدار کافی هوا نیز می‌تواند تاثیر بد داشته باشد و تارهای صوتی ما را در ارتعاش دچار مشکل کند. بنابراین، باید تعادل مناسب بین این دوحالت ایجاد شود تا از شکست صدا در خواندن نت‌های بالاتر جلوگیری شود. باید هوای فشردۀ کافی در تارهای صوتی ما وجود داشته باشد تا آن‌ها را به خوبی مرتعش کند.

بالا رفتن حنجره

این فرایند شباهت زیادی با هماهنگی عضلات دارد که در آن می‌توانیم حنجره خود را به صورت یک برجستگی مشاهده و آن را در گلوی خود احساس کنیم. به این مورد “وزنه ی صوتی” نیز گفته می  شود که در آن می‌توانیم به نقطه خاصی برسیم که صدای ما حالت “فریاد زدن” بگیرد. بنابراین، اگر این وزنۀ صوتی را بالاتر ببریم، صدای ما به سمت شکست متمایل می‌شود.

ترس

ما ممکن است در طی یکی از اجراهای خود روی صحنه، شکست صدا یا خارج خواندن در محدوده صوتی بالاتر را تجربه کرده باشیم. حتما خیلی خجالت زده شدیم و قسم خوردیم که این اتفاق آزاردهنده دیگر تکرار نخواهد شد. ترس می‌تواند تنش زیادی به گلو و تمام بدن ما وارد کند که می‌تواند منجر به شکست صدا هنگام صداسازی و خوانندگی شود.

کنترل نامناسب صدا

وقتی هنگام خواندن در حال انجام کاری برای کنترل صدای خود هستیم، در نهایت دچار مشکل تنش می‌شویم که می‌تواند در گام‌های بالا باعث ایجاد شکست در صدای ما شود. چرا که صدای ما در خواندن باید آزاد و ریلکس باشد.

نکتۀ قابل توجه این است که :

هر صدا دارای “نقاط انتقال” است که به شخص کمک می‌کند تا بین رجیسترها حرکت کند. پس از رسیدن به قسمت اوج چست ویس، اجازه دهیم صدای ما خودش را تنظیم کند و سپس به آرامی و نرمی به سمت هد ویس و یا صدای میکس حرکت کنیم. اگر این فرآیند را به خوبی انجام ندهیم، صدای ما دچار شکست می‌شود ونه تنها نمی‌توانیم به صدای خوانندگی خود برسیم بلکه آهنگی که می خوانیم هم خراب می‌شود.

به نقاط انتقال، “پل‌های صوتی” نیز گفته می‌شود که بسیار باریک هستند. یادگیری حرکت در میان این پل‌های باریک، بدون سقوط، از شکست صدای ما و خراب شدن آهنگ در حال اجرا، جلوگیری می‌کند.

مشکلات مربوط به سلامت صدا

چندین مشکل برای سلامت صدا از قبیل گلودرد، خشکی گلو و تجمع مخاط وجود دارد که به طور مستقیم بر عملکرد ما هنگام خواندن تأثیر می‌گذارد. این مشکلات را می‌توان با برخی از درمان‌ها و پیشگیری‌های مناسب برطرف کرد.

خارج از محدوده آواز خواندن

همه ی افراد دارای محدودۀ صدای منحصر به فرد هستند. برخی از آن‌ها می‌توانند تا شش اکتاو را بخوانند و بعضی دیگر باید فقط با یک اکتاو آواز بخوانند. با آموزش صداسازی و خوانندگی، یک خواننده می‌تواند محدودۀ آواز خود را تا چند اکتاو گسترش دهد، اما این نیاز به زمان دارد. تا زمانی که به این هدف برسیم، وقتی می‌خواهیم خارج از محدودۀ صدای خوانندگی خود، آواز بخوانیم، همیشه دچار شکست صدا خواهیم شد. اگر خواندن نت پایین یا بالایی را امتحان کنیم که برای ما راحت نیست، صدای ما دچار شکست می‌شود.

فشار آوردن به صدا

وارد کردن فشار بیش از حد به صدا هنگام خواندن می‌تواند باعث کشیدگی و ایجاد استرس در تارهای صوتی شود. این مورد خطرناک‌تر است زیرا نه تنها باعث شکست صدا می‌شود بلکه به تارهای صوتی نیز فراتر از حد آن‌ها فشار وارد می‌کند. بنابراین، بهتر است هرگز خودمان را مجبور به خواندن خارج از محدوده نکنیم، هرگز به زور نت‌های بالا یا پایین را نخوانیم و هرگز خودمان را مجبور به نگهداشتن یک نت نکنیم.

پیشگیری و راه حل های مشکلات شکست صدا در صداسازی :

تمرینات صداسازی برای پیشگیری از شکست صدا

برای حل مشکلات شکست صدا، تمریناتی تجویز شده‌اند. این تمرینات به صدای ما کمک می‌کند تا به نرمی و بدون تلاش از یک رجیستر خاص به رجیستر بعدی برویم تا اینگونه به نظر برسد که کاملا این دو رجیستر را به هم پیوند داده‌ایم. این تمرین ابتدا عضلات مربوط به سیستم صوتی را تقویت می‌کند. اگر سیستم ساپورت ما از وضعیت مطلوبی برخوردار باشد، این تمرین به صدای ما کمک می‌کند تا با تارهای صوتی هماهنگ شود، بنابراین جریانی یکدست از یک رجیستر به رجیستر بعدی، بدون شکست صدا، ایجاد می‌کند. صدای ما سریعا به یک ساز واحد تبدیل می‌شود. (برای دیدن تمرینات تقویت عضله و پرورش صدا در صداسازی توسط علیرضا پوراستاد، اینجا کلیک کنید)

تقویت عضلات تارهای صوتی

تمرینات مداوم در نهایت صدای ما را رشد می‌دهد و صدایمان دقیقاً مانند یک رودخانه جریان خواهد یافت. همینطور که ادامه می‌دهیم، به جایی می‌رسیم که انگار هیچوقت مشکل شکست صدا نداشته ایم. سیستم‌های بیولوژیکی ما به طرز حیرت انگیزی خوب هستند و به محض یادگیری چگونگی انجام کاری، بدن و ذهن ما به طور خودکار می‌توانند آن را به خاطر بسپارند و در هر زمان و بدون اشتباه آن را مجددا تولید کنند. بنابراین، برای جلوگیری از این نوع مشکلات صدا، باید با تمرین‌های خوانندگی  روی صدای خود بیشتر کار کنیم تا به صدای کاملی برسیم.

نوشیدن آب قبل از خواندن

بسیار مهم است که قبل از هر بار آواز خواندن اطمینان حاصل کنیم که گلو و تارهای صوتی ما به اندازه کافی مرطوب و آبرسانی شده هستند. این کار از خشکی گلو و گرفتگی صدا در هنگام آواز خواندن جلوگیری می‌کند. اگر درست قبل از خواندن دچار خشکی یا درد گلو شدیم، می‌توانیم یک قاشق چایخوری روغن زیتون مصرف کنیم. برای یک وضعیت مطلوب صدا، اطمینان حاصل کنیم که روزانه حداقل هشت لیوان آب (با دمای اتاق) بنوشیم.

خواندن در صدای میکس

گاهی اوقات، صدای ما به دلیل محدود بودن رجیستر، شکسته می‌شود. به عبارت دیگر، خواننده با خواندن نت‌های بالاتر در چست ویس یا برعکس، با برخی مشکلات روبرو می‌شود و این وضعیت همچنین هنگام انتقال صدای ما میان نت‌های پایین و بالا منجر به ایجاد مشکلات در هماهنگی عضلات تارهای صوتی می‌شود. این اتفاق فقط هنگام اجرای نت‌های بالا پیش نمی‌آید. بعضی از خواننده‌ها حتی با خواندن گام‌های پایین هم صدایشان را دچار شکست می‌کنند.

نکتۀ قابل توجه درمورد صدای میکس در صداسازی این است که :

صدای میکس می‌تواند راه حل بهینه برای حل این نوع مشکلات باشد. صدای میکس، رجیسترهای پایین و بالای ما (چست ویس و هد ویس) را ترکیب می‌کند تا آن‌ها را خنثی و وسیع‌تر کند. بنابراین، ما می‌توانیم تمام طیف‌های بالا و پایین نت‌ها را بدون هیچ گونه مشکلی در بریج کردن اجرا کنیم.

ریلکس بودن

آرام باشیم و سعی کنیم هنگام خواندن مضطرب نشویم. اگر هنگام خواندن اضطراب داشته باشیم، دچار مشکلات کنترل تنفس، جریان هوای مسدود شده و حنجرۀ کشیده شده خواهیم شد. سعی کنیم قبل از خواندن ریلکس کنیم و چند نفس عمیق بکشیم.

تمرینات گرم کردن صدا (وارم آپ)

قبل از اجرا، سعی کنیم  تمرین هامینگ، لیپرول و سایر تمرینات گرم کردن صدا را انجام دهیم. این تمرینات به ما کمک می‌کنند که تارهای صوتی خود را آرام تر و آماده تر کنیم تا اجرای عالی داشته باشیم.

فواید گرم کردن صدا :

گرم کردن صدا قبل از خواندن به افزایش انعطاف پذیری تارهای صوتی کمک می‌کند و باعث می‌شود ما برای آواز اصلی آماده‌تر شویم. تمرینات گرم کردن صدا را به بخشی از کارهای روتین صبحگاهی خود تبدیل کنیم. این کار به ما کمک می‌کند تا بدون اینکه صدای خود را تحت فشار قرار دهیم، از تمام پتانسل آن برای خواندن استفاده کنیم. ما شنیده‌ایم یا دیده‌ایم که خواننده‌هایی قبل از اجرا تمرین خواندن “دو-ر-می” یا “می-می-می” را انجام می‌دهند. این یک روش گرم کردن صداست که در آن یک گام را به بالا می‌خوانند و سپس به پایین برمی‌گردند. به آن‌ها گام‌های کروماتیک نیز می‌گویند. تمرینات گرم کردن صدا بستگی به نوع آهنگی دارند که فرد می‌خواهد اجرا کند.

طراحی خواندن آهنگ و برنامه ریزی

پشت هر آهنگ، احساسات و تاثیرات روحی وجود دارد. بسیاری از خوانندگان قادر به خواندن یک نت خاص نیستند چرا که ترس از خواندن آن نت در آن‌ها وجود دارد. این شکست‌های صدا همچنین می‌تواند نتیجه این ترس‌ها باشد. طراحی و برنامه ریزی ساختارهای آهنگ ما می‌تواند یکی از بهترین راه‌ها برای غلبه بر ترس از شکست صدا در حین اجرا باشد، زیرا صدای ما برای هر قسمت از مکانیسم بُرد صدا در آن آهنگ خاص آماده‌تر خواهد بود.

بهتر است در مورد آهنگ فکر کنیم. این کار ضروری است زیرا پس از آن می‌دانیم چه زمانی باید نفس بکشیم، چون باید به صداها نیز فکر کنیم.

با این روش، ما نه تنها از آهنگ خود محافظت خواهیم کرد بلکه به این آهنگ سلیقۀ شخصی خود را نیز اضافه می‌کنیم.

نویسنده : علیرضا پوراستاد

برگرفته از مقالۀ جِیمز مَن (مربی صدا)